31 Mart Azərbaycan tarixində qanlı və faciəli hadisələrlə yadda qalan bir gündür. 1918-ci ilin mart ayında erməni millətçi qüvvələri Bakı, Şamaxı, Quba, Lənkəran, Qarabağ, Zəngəzur və digər bölgələrdə minlərlə günahsız azərbaycanlını qətlə yetirmiş, kəndləri və şəhərləri dağıtmış, məscidlər və tarixi abidələri yerlə bir etmişlər.
Bu hadisələr Azərbaycanın müstəqilliyinə və xalqının milli kimliyinə qarşı yönəlmiş böyük bir soyqırımı idi. Soyqırımı siyasəti əsasən erməni daşnakları tərəfindən həyata keçirilmiş, bolşevik hakimiyyəti isə bu qətliamı dəstəkləmiş və səssiz qalmışdır. Ən dəhşətlisi isə odur ki, bu cinayət təkcə müharibə vəziyyətində deyil, dinc əhaliyə qarşı məqsədyönlü şəkildə törədilmişdir.
1917-ci ildə Rusiyada baş verən inqilabdan sonra çar imperiyasının dağılması nəticəsində Cənubi Qafqazda siyasi vəziyyət gərginləşmişdi. Erməni millətçiləri “Böyük Ermənistan” yaratmaq məqsədilə bölgədə etnik təmizləmə aparmağa başladılar. 1918-ci ilin martında Bakı Soveti və daşnak qüvvələri yerli müsəlman əhaliyə qarşı genişmiqyaslı qırğınlar həyata keçirdilər.
Təkcə Bakıda 12 mindən çox azərbaycanlı qətlə yetirilmişdi. Şamaxıda 8 mindən çox insan öldürülmüş, 58 kənd tamamilə məhv edilmişdi. Qubada isə ermənilər 16 mindən çox azərbaycanlını qətlə yetirmiş, yüzlərlə ev və dini abidələri dağıtmışdılar. Bu qırğınlar digər bölgələrdə də davam etmiş və on minlərlə insanın həyatına son qoymuşdur. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 1919 və 1920-ci illərdə 31 martı Ümumxalq Matəm Günü elan etmişdi. Lakin Sovet hakimiyyəti illərində bu hadisələr qəsdən unudulmağa çalışılmış və tarixi həqiqətlərin üzərinə pərdə çəkilmişdi. Yalnız 1998-ci ildə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin sərəncamı ilə 31 Mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi rəsmi şəkildə qeyd olunmağa başladı. Bu, tarixi ədalətin bərpa olunması istiqamətində atılmış mühüm addımlardan biri idi.
Hazırda Azərbaycan dövləti 31 Mart soyqırımının dünya ictimaiyyətinə çatdırılması və beynəlxalq miqyasda tanınması üçün mühüm işlər görür. Quba Soyqırımı Memorial Kompleksi, sənədli filmlər, elmi araşdırmalar və beynəlxalq konfranslar vasitəsilə bu faciə haqqında həqiqətlər dünyaya təqdim edilir.
Bu soyqırımı təkcə azərbaycanlılara qarşı deyil, bütövlükdə insanlığa qarşı törədilmiş bir cinayətdir və beynəlxalq ictimaiyyətin bu faciəni tanıması və pisləməsi vacibdir.
31 Mart Azərbaycan xalqının yaddaşında unudulmaz bir faciə kimi qalacaq. Bu hadisələri unutmaq mümkün deyil və unutmamaq üçün yeni nəsillərə ötürmək hər bir azərbaycanlının vəzifəsidir. Azərbaycan xalqı tarixindən dərs alaraq, gələcəkdə belə faciələrin bir daha təkrarlanmaması üçün güclü və müstəqil dövlətini daha da inkişaf etdirməlidir.
Sevinc Əliyeva,
YAP-ın gənc fəalı
